Aanpak verdroging Valkenhorst en Groote Heide

Opdrachtgever: Waterschap de Dommel

In de provincie Noord-Brabant is veel natuur afhankelijk van grondwater. Om de natuurwaarden optimaal tot zijn recht te laten komen is de hoogte van dat grondwater belangrijk. Binnen het natuurgebied Groote Heide Leenderbos ligt het gebied Valkenhorst. Dit gebied is door de provincie aangewezen als een Natte Natuurparel. Natte Natuurparels zijn waardevolle waterafhankelijke natuurgebieden in Brabant.
 
De grondwaterstand is in Valkenhorst bijna overal te laag. Hierdoor is dit gebied verdroogd waardoor de natuur niet optimaal tot ontwikkeling kan komen. Het gevolg is dat bijzondere plantensoorten plaats maken voor meer algemene en overal dezelfde soorten. Uiteindelijk verdwijnt met de oorspronkelijke begroeiing ook de variatie in diersoorten: de biodiversiteit neemt af. Waterschap de Dommel heeft als taak om dit verdrogingsprobleem aan te pakken. Vanaf september 2013 is Waterschap de Dommel, in fases, bezig met het herstel van deze natuurgebieden.

Aanpak
Samen met de perceelseigenaren: gemeente Heeze-Leende, Brabants Landschap en Brabant Water is onderzocht welke maatregelen effectief kunnen zijn om het gebied te vernatten.
In het gebied zijn de afgelopen tijd verschillende maatregelen getroffen die verdroging tegengaan:

  1. het afdammen van slootjes in het natuurgebied, waardoor water langer in het gebied blijft en in de bodem kan zakken.
  2. het afgraven van een perceel. Daarmee zorgen we ervoor dat het verschil tussen de toekomstige grondwaterstand en de hoogte van het maaiveld kleiner wordt.
  3. het kappen van voornamelijk (naald)bos, de bomen werken nu als een grote paraplu. Als het regent bereikt een groot deel van het regenwater nooit de bodem. Het blijft aan de naalden van de dennen hangen, waar het vervolgens verdampt. Ook verbruiken naaldbomen via hun wortels het hele jaar door veel grondwater. Dit in tegenstelling tot loofbomen, die ruim 5 maanden geen blad hebben. Waar het naaldbos wordt gekapt komt een begroeiing van heide terug. Dat verdampt veel minder water, waardoor de grondwaterstand stijgt.

Uitvoering laatste fase
In de periode van september t/m november 2014 is door Van Beers Hoogeloon de laatste fase van het project Natte Natuurparel Valkenhorst uitgevoerd. De maatregelen voor dit project zijn in drie fases uitgevoerd. Dit heeft vooral te maken met de flora- en faunawetgeving. Projectleider Iemenschot licht de laatste fase van het project toe: “We eindigen met het verwijderen van een strooisellaag. Dit strooisel is een overblijfsel van het voormalige bos, dat in 2013 door de gemeente Heeze-Leende, Brabant water en Brabants Landschap is gekapt. Door het verwijderen van deze voedingsrijke laag krijgen plantensoorten die houden van een arme grond – zoals heide- een betere kans zich te ontwikkelen. Het verwijderen van deze laag is overigens niet zozeer een maatregel die bijdraagt aan het verhogen van het grondwaterpeil, maar het levert wel een belangrijke bijdrage aan het herstel van het natuurgebied”.

In totaal is 40 hectare voormalig bos gekapt. De achtergebleven strooisellaag en boomstobben zijn verkleind met een bosfrees. Vervolgens is de gefreesde strooisellaag afgeplagd; dit houdt in dat met de bak van de kraan de voedselrijke toplaag die in de loop der jaren op de bodem is gevormd wordt afgeschaafd tot op de minerale bodem. De ruim 40.000m3 strooisel/plagsel dat is vrijgekomen, is naar agrariers in de omgeving afgevoerd en op hun akkers verwerkt. De afzet bij de agrariers is volledig door Van Beers geregeld, zo wordt de ‘reststroom’ uit het ene proces een waardevolle grondstof voor de ander. Een win-win situatie, dat een goed voorbeeld is van circulair of kringloopdenken.

Op dit project is onze nieuwe hybride graafmachine voor het eerst ingezet, stil en milieuvriendelijk!

Resultaat
Een natuurgebied van 980 hectare dat hersteld is: het grondwaterpeil is gestegen, de verdroging is aangepakt. Natte natuur heeft de kans om zich hier te ontwikkelen. Daarnaast is ruim 40 hectare landbouwgrond verrijkt met de voedselrijke toplaag uit het natuurgebied.

Kijk voor meer info op de onderstaande websites:

Terug naar overzicht